Hoe ondersteun ik kinderen en jongeren na zelfdoding?
Je wilt je kind helpen en ondersteunen terwijl je het zelf ook erg moeilijk hebt. Je twijfelt misschien over hoe je het moet aanpakken, wat juist of fout is om te doen. We schreven de nodige info en tips voor jou uit.
Hoe help ik mijn kind rouwen
Zorg dat kinderen beseffen dat ze hun gevoelens openlijk mogen tonen zonder dat ze daarvoor veroordeeld worden, en dat je hen als ouder zal steunen om met deze ervaringen te kunnen omgaan.
Net zoals volwassenen, hebben kinderen tijd nodig om hun eigen reacties te kunnen begrijpen. Vaak kennen kinderen echter minder manieren om hun emoties te uiten. De verwarrende gevoelens kunnen gemaskeerd worden door hun gedrag, dat bijna gewoon lijkt. Kinderen kunnen ook rouwen zelfs al wenen ze niet, lijken ze niet verdrietig en gedragen ze zich niet zoals we verwachten. Wees dus niet te snel ongerust. Hoe ze rouwen en wat ze begrijpen is afhankelijk van hun (ontwikkelings)leeftijd.
Tips om kinderen en jongeren te helpen
- Het is belangrijk om eerlijk te zijn. Geef de juiste informatie op een liefdevolle en meelevende wijze. Vaak is het nodig de informatie een aantal keer te herhalen.
- Praat over wat er gebeurd is met al de kinderen, ook de jongste.
- De uitleg moet helder en direct zijn. Gebruik geen verzachtende woorden of vage omschrijvingen die kinderen niet begrijpen. Zeg "dood". Andere woorden als "slapen", "weg" impliceren dat die persoon terugkomt. Geef de feiten en geef antwoord op de vragen, zonder onnodige details. Vraagt het kind om bepaalde details? Geef deze dan.
- Probeer ook na te gaan wat kinderen denken. Vraag wat ze denken dat er gebeurd is en wat ze gehoord hebben.
- Luister zorgvuldig, ook naar hun vragen. Geef eerlijk antwoord op eventuele vragen en wees consistent in het vertellen van de waarheid over de zelfdoding. Als je geen antwoord hebt, verzin niets of ga niet raden. Geef toe dat je het niet weet.
- Ga bij kinderen jongeren dan 12 jaar actief en creatief aan te slag door bijvoorbeeld samen een herinneringsdoos te knutselen.
- Geef kinderen ouder dan 12 jaar extra tijd om alleen te zijn en alleen met het verlies om te gaan. Je kan hierbij wel mogelijke tips en ideeën meegeven zoals erover schrijven, troost vinden in muziek of online lotgenotencontact met leeftijdgenoten.
- Betrek de kinderen bij de begrafenis en geef hen de kans om afscheid te nemen van hun dierbare. Leg uit wat er allemaal zal gebeuren op de begrafenis.
- Breng de school op de hoogte van het overlijden en vertel je kinderen dat je dit zult doen.
- Maak duidelijk aan de kinderen dat ze beschermd worden en veilig zijn. Wanneer ze zich veilig voelen zullen ze hun rouwproces kunnen doorwerken. Af en toe een knuffel kan daarbij wonderen verrichten.
- Neem zo snel mogelijk de dagelijkse bezigheden en routines weer op. Kinderen voelen zich daar veiliger bij.
- Wees bewust van mogelijke schuldgevoelens bij de kinderen. Verzeker hen ervan dat het hun fout niet is en was.
- Geef de kinderen tastbare herinneringen van de overledene om te koesteren (vb.: een pet, trui, horloge,...).
- Wanneer je niet bereikbaar bent, zorg er dan voor dat iemand - een vertrouwenspersoon - aanwezig of in de buurt is. Durf hulp in te schakelen zodat jij ook voor jezelf kan zorgen en voor jezelf de nodige tijd en ruimte vrijmaakt.
- Moedig de kinderen aan hun verdriet en rouw te delen met de anderen thuis en met vertrouwenspersonen buiten de familie.
- Maak duidelijk dat er andere en betere manieren zijn dan zelfdoding om problemen op te lossen.
- Praat ook over jouw gevoelens. Als je verdrietig lijkt of weent, leg uit waarom. Leg uit dat je verdrietig bent en dat deze onplezierige gevoelens niets met hen te maken hebben, maar dat je aan het rouwen bent. Je kunt kinderen helpen rouwen door hen jouw tranen te laten zien, door samen met hen te huilen en door hen te laten weten dat het normaal en begrijpelijk is om geschokt te zijn.
- Praat over het overleden familielid. Verzwijg hem/haar/x niet.
- Probeer het gedrag van je kinderen te begrijpen. Als ze er geen woorden voor hebben, zullen ze hun verdriet in gedrag tonen (bijvoorbeeld door woedeaanvallen).
- Praat over slechte dromen, of laat de kinderen bijvoorbeeld een tekening maken over de droom. Laat hen de tekening verscheuren en weggooien. Zo kunnen ze met dergelijke dromen leren omgaan.
- Je kunt ook samen met hen een kinderboek lezen rond de dood bijvoorbeeld de 'Visjes van Océane' en 'Sloep vaart verder...'.
- Panikeer niet als kinderen spelen rond het thema leven en dood of de zelfdoding naspelen. Dit is voor hen een manier om hun angsten en verdriet te verwerken. Het is betekenisvol voor kinderen om iets te doen om de overledene te herdenken.
- Denk aan rituelen zoals samen een boeketje maken om bij de foto van de overleden te plaatsen.
- Maak plannen voor de kinderen zodat er iets is om naar uit te kijken, zoals een vakantie of andere leuke dingen.
- Kijk samen naar foto's van de overledene en blijf de naam van de overledene uitspreken.
- Laat kinderen kinderen blijven. Belast hen niet te veel door beroep op hen te doen om jou te ondersteunen.
Uiteraard moet er flexibel met deze tips omgegaan worden. Het zijn aandachtspunten. Niet alles kan en moet tegelijkertijd aan bod komen. Er is voor alles een gepaste tijd en een gepast moment.