Hoe rouw ik als jongere?
Hoe voelt het om als jongere iemand te verliezen aan zelfdoding? En wat houdt zo een rouwproces in als jongere? Je leest het hier.
Wat gebeurt er met mij?
Bij een rouwproces doorloop je meestal een aantal stappen of fasen. Eerst word je geconfronteerd met het verlies en moet je afscheid nemen. In deze fase kan het zijn dat je veel informatie wil verzamelen over wat er gebeurd is en waarom dit gebeurd is.
Waarom-vragen: Deze vragen stellen we ons vaak wanneer we iemand verliezen door zelfdoding. Op deze vragen is vaak geen antwoord te formuleren. De waarom-vragen zijn kleine puzzelstukjes die we missen om de puzzel te vervolledigen. Hieronder vind je een paar van deze waarom-vragen.
- Waarom gebeurt dit bij mij?
Het is niet eerlijk dat dit jou moet overkomen. Weet dat jij hier niets mee te maken hebt. Het kan iedereen overkomen en niemand kan dit voorspellen.
- Waarom heb ik het niet zien aankomen?
Niemand kan voorspellen wanneer iemand een zelfdoding doet. Meestal voelen deze personen zich niet goed in hun vel en zien zij geen uitweg meer. Vaak hebben ze een masker op omdat ze niet willen dat hun omgeving zich zorgen maakt.
Daarom zien we hun zelfdoding niet aankomen. Achteraf gezien kunnen er wel signalen geweest zijn, maar die worden vaak niet opgemerkt door anderen. Een groot deel van het suïcidale proces speelt zich immers af in het hoofd van de persoon die aan zelfmoord denkt, zonder dat de omgeving daar iets van merkt.
- Waarom heeft hij/zij/x zelfdoding gepleegd?
Dit is waarschijnlijk de meest belangrijke vraag. Waarom doet iemand zoiets? Deze personen zitten vast in een negatieve tunnel en zien maar één uitweg: er niet meer zijn. Ze willen verlost zijn van de psychische pijn en wensen vaak hun omgeving niet meer ten laste te zijn. Er zijn echter wel andere uitwegen: psychologische gesprekken, therapie, tijdelijke opvang. Jammer genoeg zitten ze vast in hun denken en komt bij hen niets anders meer op dan er niet meer zijn.
In de tweede fase zal je verschillende gevoelens hebben en kan het zijn dat je een sterke behoefte hebt om herinneringen en emoties te delen. Daarna kan je langzamerhand de overledene een plek geven en durf je opnieuw nieuwe dingen te ondernemen.
Laat je emoties de vrije loop
Bij het rouwproces horen heel wat verschillende emoties. Je voelt je vaak heel erg alleen, omdat er zoveel binnenin je gebeurt wat je niet kent. Allerlei emoties kunnen elkaar afwisselen. Soms ben je boos, dan weer verdrietig. Het kan zijn dat je je angstig, jaloers, opgelucht of schuldig voelt. Soms voel je niets terwijl je eigenlijk vindt dat je heel verdrietig zou moeten zijn of sluit je je net af voor anderen.
Het kan zijn dat je niet wil opvallen of in ieder geval niet opvallen met de gevoelens die horen bij jouw rouw. Of misschien heb je het net nodig om jouw emoties wat buiten te houden en je zo de eerste periode na het verlies staande te kunnen houden.
Maar na enige tijd moeten deze gevoelens toch een uitweg vinden en het kan dan moeilijk zijn om alsnog uiting te geven aan deze emoties. De omgeving heeft dan vaak het gevoel dat je eigenlijk wel kan omgaan met het verlies en het leven weer hebt opgepakt. Hierdoor krijg je nog maar weinig mogelijkheid om openlijk te rouwen. Ook komt er vaak uit de omgeving het signaal dat je verder moet omdat het verlies toch wel al een tijd geleden is.
Uiteraard is dit niet zo: jij rouwt op jouw tempo en jouw rouw gaat niet zomaar voorbij. Je gaat ook verder terwijl je met het verlies bezig bent. Durf te blijven praten, hulp te zoeken wanneer nodig en doe wat goed voelt. Zoek bijvoorbeeld troost en betekenis in muziek, quotes, boeken of ga zelf creatief aan de slag.
Naast het moeilijk om kunnen gaan met en uiten van emoties is het mogelijk dat je je omgeving en in het bijzonder je ouder(s) niet wil lastig vallen met je verdriet. Je denkt dat ze het al moeilijk genoeg hebben met hun eigen verdriet. Dat is begrijpelijk, maar het is heel belangrijk dat je goed voor jezelf zorgt.
Als je wil praten over het verlies en je emoties zonder je ouders hiermee te belasten, kan je beroep doen op vrienden, andere familieleden, een psycholoog. Het is heel belangrijk dat jouw gevoelens erkenning vinden. Hulp vragen is normaal. Bijna iedereen gebruikt de hulp van anderen. Vrienden, klasgenoten, familieleden of leerkrachten kunnen een luisterend oor bieden.
Als je denkt dat je het alleen niet redt, kijk dan eens rond of je inderdaad gebruik hebt gemaakt van de mensen om je heen. Sommige mensen die iemand verloren zijn door zelfdoding krijgen zelf gedachten aan zelfdoding. Als je zulke gedachten hebt, is het belangrijk dat je er met iemand over spreekt.
Rouw is verWERKEN
Rouwen is hard (ver)werken. Het kost veel energie. Je voelt je moe, ook al heb je het gevoel dat je niets gedaan hebt. Misschien kun je je niet goed concentreren en minder verdragen dan vroeger. Er zijn geen twee mensen die op dezelfde manier rouwen. Iedereen rouwt op zijn of haar manier. Jouw manier van rouwen past bij jou net als de muziek die je kiest, de kleren die je koopt en de manier waarop je leeft.
Het is best mogelijk dat mensen uit jouw omgeving (ouders, zussen/broers, vrienden, …) op een andere manier rouwen. Je kunt het vergelijken met een roetsjbaan waarbij iedereen op een andere snelheid gaat. Iedereen gaat verschillend omhoog en omlaag. Dit is ook zo bij rouwen. Als jij je goed voelt, kan het zijn dat jouw zus/broer, mama/papa, vriend(in) zich slecht voelt. Dit maakt het niet gemakkelijk, maar weet dat dit normaal is.
Draag zorg voor jezelf
Zorg ervoor dat je, wanneer je ertoe in staat bent, tijd maakt voor leuke dingen. Je hoeft je niet schuldig te voelen als je eens een goede dag hebt, als je eens lacht of weggaat met vrienden. Leuke dingen doen zal je helpen in je rouwproces.
Je zal merken dat de sfeer thuis of op school verandert. Sommige gezinnen praten er thuis over, anderen niet. Sommige leerkrachten praten er met jou over, anderen niet. Er komen feestdagen en vakanties die niet meer hetzelfde aanvoelen, omdat de afwezigheid van die ene persoon zo zwaar valt.
Hoe het ook loopt, er is tijd nodig om een nieuw evenwicht te vinden, want alles is uit balans. Belangrijk is dat je elkaar niet uit de weg gaat en blijft proberen te praten.
Vrienden heb je nodig. Je verwacht dat ze luisteren, je troosten, bij je zijn als het nodig is. Maar vrienden kunnen ook onhandig en onzeker zijn. Zij hebben niet meegemaakt wat jij meemaakte en voor hen is het moeilijk te begrijpen. Ze willen jou niet kwetsen door over het verlies te praten. Ze willen jou helpen, maar weten niet goed hoe ze kunnen helpen. Zeg wat je nodig hebt, vraag erom, hoe moeilijk het ook is. Soms is het makkelijker om dit via e-mail, Facebook, Insta, twitter of SMS te doen.
Hey, weet je lotgenoot? Het is oké om te ontkennen, te huilen, je schuldig te voelen, kwaad te zijn, je raar te voelen, niet te willen praten. Ik doe dat ook. Ik ben sinds de zelfdoding van mama een andere persoon en opnieuw: dat is oké! Weet dat je niet alleen bent!
Wat kan je doen?
Een ingrijpende gebeurtenis zoals zelfdoding brengt heel wat gevoelens met zich mee. Denk maar aan angst, boosheid, onmacht, schaamte, schuld, verdriet, verwarring, … . Jouw gevoelens zijn gelijkaardig aan die van volwassenen. Toch is de manier waarop jij die uit, niet altijd hetzelfde.
Als jongere zit je namelijk zelf al in een moeilijke fase. De zoektocht naar jezelf, de zoektocht naar je plaats in de vriendenkring, de zoektocht naar je plaats in de maatschappij, vragen over de toekomst, … en dit wordt nog bemoeilijkt door een zelfdoding. Er komen vragen en gevoelens bij die ook een plaats moeten krijgen.
Je kunt in deze leeftijdsfase behoefte hebben om je vaker terug te trekken bij je vrienden of juist alleen te willen zijn. Je wilt je ouder(s) niet tot last zijn met je gevoelens. Je wilt het zelf oplossen. Toch is het meemaken van een zelfdoding zo ingrijpend dat het een moeilijke weg is om dit verlies alleen te dragen. Daarom werkt Werkgroep Verder na Zelfdoding samen met andere organisaties om jongeren in rouw te ondersteunen, zij kunnen je helpen en ondersteunen. Durf hun hulp te vragen! Maar wat kan je verder zelf doen?
Creatief zijn
Creatief zijn kan je helpen je verdriet te verwerken. Denk hierbij aan het maken van filmpjes, schilderen, tekenen, knutselen en/of het schrijven van liedjes, gedichten en verhalen.
Ga de natuur in
Wandelen, sporten, fietsen in het bos,... Maak je hoofd even leeg en ga de natuur in. Geef jezelf even letterlijk en figuurlijk de ruimte om na te denken en te voelen.
Lezen & informatie opzoeken
Een passend boek lezen of online meer opzoeken over rouw of over suïcidaliteit kan je helpen. Dit kan ervoor zorgen dat je jezelf en jouw rouwproces beter begrijpt en kan plaatsen en het kan helpen om enkele puzzel-stukjes te vinden in die grote 'waarom-vraag' die in je hoofd zit. Op deze website en op zelfmoord1813.be vind je alle nuttige informatie en enkele boekentips.
- En vooral: doe waar jij nood aan hebt, doe wat goed voelt!
“Het verlies op zich kon ik tot op zekere hoogte plaatsen. Mijn tante was een optimistische, maar zeer gevoelige vrouw. Ze voelde de pijn van anderen en stond altijd klaar voor iedereen. Ze zag ook vaak meer in anderen dan in zichzelf. Terwijl anderen boos waren en met veel vragen zaten, zat ik vooral met veel verdriet en een gevoel van verlies.”
Waar kan ik terecht?
Ontmoetingsdag
Op onze Ontmoetingsdag Verder na Zelfdoding is er, zowel in de voor- als namiddag, een speciaal programma uitgewerkt voor jongeren. Het is dag waar je kan praten met lotgenoten, hulpverleners, kan werken rond jouw rouwproces en kan ontspannen/leuke dingen doen met leeftijdsgenoten.
Gespreksgroepen voor jongeren
Jongeren tussen 15-21 jaar die iemand verloren door zelfdoding kunnen in onze praatgroepen terecht om lotgenoten te leren kennen, te vertellen, ervaringen uit te wisselen en (h)erkenning te vinden.
Rouwkampen
Met Missing You vzw & Saying Goodbye vzw kan je samen met andere jongeren die iemand dierbaar verloren, begeleiders en therapeuten op kamp om er samen te rouwen, maar ook om er samen leuke activiteiten te beleven. (Let op: zij zijn er voor alle jongeren die iemand dierbaar verloren ongeacht doodsoorzaak.)
Individueel gesprek
Bij het JAC (CAW) of in een Overkop-huis kun je een ondersteunend gesprek krijgen.
Heb je meer nood aan therapeutische hulp? Dan kan je terecht bij het CGG, TeJo of bij een privé-psycholoog of therapeut.
Waar kan ik online terecht?
Chatten met lotgenoten
Elke laatste woensdag van de maand kan je tussen 19u-21u chatten met nabestaanden na zelfdoding onder begeleiding van een ervaren hulpverlener. Dit kan volledig anoniem. Zo kan je jouw verhalen delen met mensen die een gelijkaardig verlies meemaakten. De chat is beschikbaar voor alle leeftijden, maar je hoeft jouw leeftijd uiteraard niet te vermelden.
Herinneringssite Ik draag je mee
Op onze herinneringssite kan je zelf je dierbare(n) die door zelfdoding overleden is/zijn, herdenken. Of je kunt elkaar op de herdenkingsdag als nabestaanden steunen en troosten. Het is afgesloten plekje dat jij beheert en zoals een profielpagina kan bewerken met foto's, berichten en video's.
Online forum
Het online forum biedt een (anonieme) ontmoetingsplaats om ervaringen en vragen met elkaar uit te wisselen. Nabestaanden richten zich vaak tot lotgenoten om steun en erkenning te vinden, en om openlijk met het verlies te kunnen omgaan. Het forum is beschikbaar voor iedereen die iemand in zijn/haar omgeving verloren heeft door zelfdoding.
Chatten of bellen met Awel
Nood aan gesprek met een anonieme vrijwilliger? Als jongere kan je steeds terecht bij Awel vzw voor een chat of telefoongesprek.